Włosy rosną praktycznie na całym ciele. Mamy ich setki tysięcy. Niemniej jednak obecny kanon piękna sprawia, że kobiety pragną, by większość ich ciała pozostawała nieskazitelnie gładka. Decydują się wówczas na różne metody usuwania owłosienia.
Temat depilacji poruszany jest już w wieku dojrzewania. Rówieśniczki rozmawiają o goleniu nóg, czy depilacji pach woskiem. Mało która porusza jednak kwestię likwidacji owłosienia z okolic rąk, czy podbródka. Są to bowiem strefy, których owłosienie kojarzone jest w dużej mierze z mężczyznami. Dla wielu z nas, szczególnie w okresie dojrzewania, jest to bardzo krępujący temat. Co, jeśli widzimy, że nasze owłosienie jest dużo bujniejsze niż u koleżanek? Czy powinnyśmy się tym martwić?
Kluczem do odpowiedzenia na to pytanie jest obiektywna ocena. Należy rozróżnić, czy nasze owłosienie jest faktycznie chorobliwie nadmierne, czy po prostu trochę bardziej obfite.
Na całym świecie istnieje wiele ras oraz typów urody kobiet. Niektóre z nich charakteryzują się większą ilością włosów na ciele i nie ma to związku z żadnym schorzeniem. Przykładem są kobiety wywodzące się krajów południowych oraz Izraela. Z reguły bujniejsze owłosienie występuje również u brunetek. Jest to ich cecha wrodzona. Nie należy zatem martwić się delikatnym owłosieniem na rękach lub nad górną wargą. Niepokoić nie powinny także pojedyncze włoski wokół brodawek, czy na palcach u stóp.
W niektórych przypadkach owłosienie u kobiet zaczyna jednak przypominać męskie i pojawia się intensywnie w nietypowych miejscach takich jak broda, policzki, podudzia czy obszar między piersiami. Może być to wówczas objaw hirsutyzmu.
Hirsutyzm jest schorzeniem dotyczącym około 5-10% populacji kobiet. Charakteryzuje się występowaniem nadmiernego owłosienia w miejscach typowych dla mężczyzn, czyli tzw. okolicach androgenozależnych. Owe włosy są zazwyczaj ciemne, szorstkie i grube. Jednakże hirsutyzm może przybierać różne postacie. Zalicza się do nich zarówno niewielkie owłosienie klatki piersiowej, jak również wyraźny zarost na twarzy.
Jak go rozpoznać?
Do zdiagnozowania wykorzystuje się skalę Ferrimana–Gallweya. Przy jej pomocy specjalista ocenia nasilenie owłosienia w dziewięciu okolicach androgenozależnych. Sprawdzane są:
- górna warga
- podbródek
- klatka piersiowa
- górna i dolna część brzucha
- górna i dolna część pleców
- ramiona
W zależności od stopnia natężenia owłosienia w danej okolicy przyznawane jest od 0 do 4 punktów. Hirsutyzm stwierdza się, kiedy liczba punktów jest większa lub równa 8.
Dla kobiet hirsutyzm jest w dużej mierze defektem estetycznym, jednak najczęściej wiąże się z problemami ogólnoustrojowymi. W około 90% przypadków przyczyną nadmiernego owłosienia kobiet jest zespół policystycznych jajników (ang. policystic ovary syndrome, PCOS), u podstaw którego leżą zaburzenia hormonalne. Dochodzi bowiem do wzmożonej produkcji androgenów przez jajniki. Do hormonów androgenowych zaliczamy: testosteron, androstendion, dihydrotestosterown oraz dehydroepiandrosteron (DHEA). Dla wspomnianej jednostki chorobowej charakterystyczne są także zaburzenia miesiączkowania lub całkowity brak menstruacji. Obraz policystycznych jajników widoczny jest podczas badania ultrasonograficznego (USG). Szacuje się, iż hirsutyzm dotyczy aż 60% kobiet ze zdiagnozowanym PCOS.
Innym organem produkującym androgeny w naszym organizmie są nadnercza, dlatego również i ich dysfunkcje mogą skutkować nadmiernym owłosieniem. Do pozostałych czynników należą nowotwory jajników i nadnerczy, a także czynne hormonalnie gruczolaki.
U około 10% przypadków chorych stwierdza się hirsutyzm idiopatyczny. Występuje on mimo unormowanego stężenia androgenów. Nie obserwuje się także zmian w obrazie jajników, czy cyklu miesiączkowym. Podłożem choroby może być natomiast nadmierna aktywność 5-α-reduktazy lub zwiększona wrażliwość mieszków włosowych na działanie hormonów androgenowych. Do rozwoju idiopatycznej odmiany hirsutyzmu dochodzi zwykle po okresie dojrzewania.
W diagnostyce istotne jest też odróżnienie hirsutyzmu od hipertrichozy, w przebiegu której nie stwierdza się hiperandrogenemii, gdyż ma podłoże genetyczne i związana jest z mutacją.
Istnieje wiele dolegliwości, które często towarzyszą hirsutyzmowi. Są to wzmożona praca gruczołów łojowych, trądzik oraz łysienie. Nadmierne owłosienie niejednokrotnie współistnieje też z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, czy cukrzycą typu 2.
Występowanie hirsutyzmu może w znaczącym stopniu oddziaływać na samopoczucie, obniżając samoocenę i utrudniając codziennie funkcjonowanie. Istotna jest wówczas prawidłowa diagnostyka oraz przedsięwzięcie odpowiedniego leczenia.
W terapii hirsutyzmu wdraża się leczenie farmakologiczne. Do najpowszechniej stosowanych leków należą: metformina obniżająca stężenie androgenów we krwi, a także preparaty będące ich inhibitorami. Z uwagi na teratogenność inhibitorów konieczne jest włączenie doustnej antykoncepcji hormonalnej, która dodatkowo hamuje syntezę androgenów.
Należy jednak pamiętać, iż nawet najlepiej dobrana kuracja farmakologiczna nie spowoduje, że owłosienie zniknie całkowicie. Spowolni ona jedynie ich wzrost oraz sprawi, że włosy będą cieńsze i słabsze. Z tego względu najskuteczniejsza może okazać się depilacja laserowa, której istotą jest całkowite zniszczenie włosa poprzez uszkodzenie komórek macierzystych mieszków włosowych. Odpowiednie połączenie obydwu terapii przynosi najlepsze rezultaty i pozwala na zminimalizowanie skutków, jakie niesie ze sobą hirsutyzm.
